Қорлау – қазіргі лингвистикалық сараптама тәжірибесінің бас мәселесі

Мақала лингвистикалық сараптаманың қорлауды тілдік құқық бұзушылық ретінде сарапшылық бағалау сияқты өзекті мәселесін қарастыруға бағытталады. Бұл, ең алдымен, сарапшылық тәжірибеде сараптамалық мәселелерді шешудегі әдістемелік тәсілдердің біркелкі болмауына байланысты туындайды. Мақалада осы жағдайдың себептері аталып, 90-жылдардың соңы – 2000-жылдардың басындағы лингвистикалық сараптаманың концептуалды-терминологиялық аппаратының, тіл мамандары арасында қабылданған бірыңғай терминологиясының жоқтығы, лингвистер арасында сараптама жүргізудің біркелкі принциптерінің, әдістері мен әдіснамасының болмауы сияқты және т.б.мәселелері атап көрсетілді. Зерттеу сөйлеу әрекетінің әдепсіздігін әрекет ретінде бағалаудың проблемалық сипатын ашады, бұл ретте адамдардың қорлаудың кең (тұрмыстық) және тар (құқықтық) ұғымдарының арасындағы айырмашылықты бір-бірінен ажырата алмауы сияқты маңызды факторы ескерілмейді. Осыжағдайды елемеу және де қате зерттеу тәсілдерін қолдану сараптама тәжірибесіне, сондай-ақ сот тәжірибесінеқарама-қайшы, сайып келгенде, негізсіз және әділетсіз үкім шығуына алып келеді. Аталған жағдайларды негізге ала отырып, қорлау ісі бойынша сараптамалық мәселелерді шешудің тиісті әдістемесін жедел әзірлеу қажеттігі айтылады.

1. Матвеева О.Н. Юрислингвистическое экспертное исследование: перспективы и пути совершенствования // Теория и практика лингвистического анализа текстов СМИ в судебных экспертизах и информационных спорах: материалы межрегионального научно-практического семинара. – Москва, 7–8 декабря 2002.

2. Галяшина Е.И. Современное состояние и актуальные проблемы судебной лингвистической экспертизы в России и за рубежом // Российское право в Интернете. – 2008. – № 3.

3. Понятия чести, достоинства и деловой репутации: спорные тексты СМИ и проблемы их анализа и оценки юристами и лингвистами / под ред. А.К. Симонова и М.В. Горбаневского. – М.: Медея, 2004.

4. Галяшина Е.И. Судебная лингвистическая экспертиза: учебник. – М.: Проспект, 2021.

5. Матвеева О.Н. Оскорбление – унижение чести и достоинства, выраженное в неприличной форме. URL: http://lingva-expert.ru/publication/oskorblenie-unizhenie-chesti-v-neprilichnoy-forme/

6. Стернин И.А. Неприличная форма высказывания в лингвокриминалистическом анализе текста // Юрислингвистика-11: Право как дискурс, текст и слово: межвузовский сборник научных трудов. – Кемерово, 2011. – С. 387–398.

7. Подкатилина М.Л. Судебная лингвистическая экспертиза по делам об оскорблении // Экономические и юридические науки. – 2016. – № 3–2. – С. 389–394.

8. Изотова Т.М., Кузнецов В.О., Плотникова А.М. Методика проведения судебной лингвистической экспертизы по делам об оскорблении. – М.: ФБУ РФЦСЭ при Минюсте России, 2016.