Жаһандану егемендіктің өзгеруші факторы ретінде: жаңа мүмкіндіктер, тәуекелдер және құқықтық салдары

Мақала жаһандану үдерісінің көпқырлылығын зерттеуге арналған, осы күрделі құбылысты түсінуге негіз болатын негізгі тұжырымдамаларға талдау жасалады. Жаһандану мен егемендік арасындағы өзара байланыс мәселесі басты назарда тұр. Экономикалық интеграция мен өзара тәуелділікті баса көрсететін либералдық теориялардан бастап, теңсіздіктің күшеюі мен ұлттық шекаралардың бұлыңғырлануына назар аударатын сындарлы көзқарастарға дейінгі әртүрлі теориялық тәсілдер қарастырылады. Жаһанданудың саяси, экономикалық және мәдени салаларға әсері талданады, ұлттық мемлекеттерге және олардың ішкі үдерістерді бақылау қабілетіне тигізетін салдары зерттеледі. Авторлардың назарында жаһандық экономикалық және саяси үдерістерге қатысуды ұлттық егемендікті қорғаумен қалай үйлестіруге болатыны туралы мәселе тұр. Осы екі аспектінің өзара байланысы зерттеледі. Мақала жаһанданудың негізгі тұжырымдамалары мен олардың мемлекеттердің егемендігіне тигізетін әсеріне жан-жақты шолу жасауға бағытталған. Бұл үдеріспен байланысты мүмкіндіктер мен қауіп-қатерлер айқындалып, қазіргі әлемдік саясатты тереңірек түсінуге ықпал етеді.

1. Levitt T. The Globalization of markets // Harvard Business Review. 1983. URL: https://hbr.org/1983/05/the-globalization-of-markets (accessed: 03.03.2025)

2. Токаев Т.К. Казахстан в условиях глобализации // Вестник РУДН. Серия: Международные отношения. 2009. № 3. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/kazahstan-v-usloviyah-globalizatsii (дата обращения: 15.03.2025)

3. Held D. Global transformations: politics, economics and culture. Cambridge, UK: Polity Press, 1991. URL: https://philpapers.org/rec/HELGTP

4. Баранов Н.С. Глобализация как ведущая тенденция мирового развития. URL: http://www.nicbar.ru/politology/study/kurs-rossiya-v-globalnoj-politike/lektsiya-1-globalizatsiya-kak-vedushchaya-tendentsiya-mirovogo-razvitiya?ysclid=m8am2t0kl7334161598 (дата обращения: 11.03.2025)

5. Селищева Т.А., Вэйди Ч., Потапенко А.В., Ананьев А.А. Евразийская экономика и идея многополярного мира в контексте глобализации и регионализации // ПСЭ. – 2016. – № 1(57). URL: https:// cyberleninka.ru/article/n/evraziyskaya-ekonomika-i-ideya-mnogopolyarnogo-mira-v-kontekste-globalizatsii-i-regionalizatsii (дата обращения: 13.03.2025)

6. Новиков К.Е. Мир-системная теория И. Валлерстайна: анализ идейных истоков спорных суждений о российской̆ истории // Социологический журнал. – 2015. – № 2. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/mir-sistemnaya-teoriya-i-vallerstai-na-analiz-idei-nyh-istokov-spornyh-suzhdenii-o-rossiiskoi-istorii (дата обращения: 14.03.2025)

7. Иноземцев В.Л. Современная глобализация и ее восприятие в мире // Век глобализации. – 2008. – № 1. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/sovremennaya-globalizatsiya-i-ee-vospriyatie-v-mire (дата обращения: 15.03.2025)

8. Шимаи М. Глобализация как источник конкуренции, конфликтов и возможностей // Проблемы теории и практики управления. – М., 1999. – № 1.

9. Могильный Н.К., Мизинцева Н.Ф. Однополярное экономическое пространство как результат процесса глобализации // Управление экономическими системами. URL: http://uecs.ru/makroekonomika/item/4294-2017-02-21-07-41-53.

10. Naisbitt J. Global paradox: the bigger the world economy, the more powerful its smallest players. N.Y.: Morrow, 1994. 304 p. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/97-01-001-naysbitt-dzh-globalnyy-paradoks-chem-krupnee-mirovaya-ekonomika-tem-moschnee-ee-samye-melkie-uchastniki-naisbitt-j-global-paradox (accessed: 16.03.2025)