Мемлекеттік сатып алудағы тапсырыс берушілердің заңға қайшы әрекеттері: талдау және тәжірибе

Мақалада мемлекеттік сатып алу үдерісін жүзеге асыру барысында тапсырыс берушілер жиі жіберетін құқықтық қателіктер, олардың себептері, жауапты қызметкерлердің біліктілік талаптары, қателіктердің жіктелуі, сондай-ақ мемлекеттік мәжбүрлеу шараларын қолдану аспектілері мен олардың құқықтық салдары зерттеледі. Сонымен қатар, сатып алу рәсімдеріндегі кемшіліктерді талдау арқылы олардың алдын алу шараларын әзірлеу мәселелері қарастырылады. Зерттеудің мақсаты – тапсырыс берушілермен жиі жасалатын типтік қателіктерді анықтау, олардың пайда болу факторларын талдау және осы қателіктерді азайтуға бағытталған ғылыми негізделген ұсынымдар әзірлеу мен алдын алу шараларын ұсыну. Сонымен қатар, зерттеу барысында тапсырыс берушілердің жауапкершілігін күшейту және мемлекеттік сатып алудың ашықтығын арттыруға ықпал ететін тетіктерді анықтау көзделген. Зерттеудің ғылыми маңыздылығы мемлекеттік сатып алу жүйесіндегі тапсырыс берушілердің қателіктерін жүйелеуге және олардың себептерін анықтауға бағытталған кешенді талдаумен айқындалады. Ал практикалық маңыздылығы – зерттеу нәтижелерін тапсырыс берушілердің құқықтық сауаттылығын арттыру, заңнаманың сақталуын қамтамасыз ету және сатып алу рәсімдерін оңтайландыру мақсатында қолдану мүмкіндігімен сипатталады. Зерттеу барысында салыстырмалы-құқықтық талдау, жүйелік және құрылымдық әдістер, сондай-ақ нормативтік құқықтық актілерге сараптамалық шолу қолданылды. Зерттеу нәтижелері тапсырыс берушілер жіберетін типтік қателіктер мен олардың мемлекеттік сатып алудың тиімділігіне тигізетін теріс әсерін анықтады. Бұл қателіктердің алдын алу мақсатында тапсырыс берушілердің құқықтық сауаттылығын арттыру, сатып алу  рәсімдерін ұйымдастыру тиімділігін күшейту және бақылау механизмдерін жетілдіру ұсынылады. Сонымен қатар, құқық бұзушылықтарды төмендету үшін мемлекеттік сатып алуға жауапты тұлғалардың кәсіби даярлығын жақсарту қажеттілігі атап өтіледі. 

1. Мемлекеттік сатып алудың веб порталы. URL: https://v3bl.goszakup.gov.kz/ (өтініш берілген күн: 24.03.2025)

2. Мемлекеттік сатып алу туралы Қазақстан Республикасының Заңы 2024 жылғы 1 шілдедегі № 106-VIII ҚРЗ. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z2400000106 (өтініш берілген күн: 24.03.2025)

3. Советов Д.И. Соотношения теорий коллизии и юридических конфликтов с феноменом правовой ошибки в юридической деятельности // Юридическая наука: история и современность. – 2023. – № 2. – С. 22–27. URL: https://www.elibrary.ru/download/elibrary_53772032_56640756.pdf (дата обращения: 24.03.2025)

4. Федорчукова Ю.Я. Юридическая ошибка и принципы законности. – М., 2022. – С. 52–55. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/yuridicheskaya-oshibka-i-printsip-zakonnosti (дата обращения: 24.03.2025)

5. Баранов В.М., Сырых В.М. Законотворческие ошибки: понятие и типология // Законотворческая техника современной России: состояние, проблемы, совершенствование / Сборник статей в 2 т. Т. 1 / Под ред. В.М. Баранова. – Нижний Новгород, 2001. – С. 388–542. (дата обращения: 24.03.2025)

6. Советов Д.И. Проблемы определения правовой природы причин и условий совершения юридических ошибок в отечественной практике // Теория государства и права. – 2019. – № 4(16). – С. 160–166. URL: https://www.elibrary.ru/download/elibrary_42488360_38928048.pdf (дата обращения: 24.03.2025)

7. Рыженков А.Я. Ошибка как юридический факт в гражданском праве // Юридическая наука в Китае и России. Московский государственный юридический университет им. Е.О. Кутафина (МГЮА). – 2020. – С. 188–192. URL: https://elibrary.ru/download/elibrary_42953422_92916238.pdf (дата обращения: 24.03.2025)

8. Апалькова А.А., Букреева А.И. Логические ошибки в юридической деятельности // Символ науки. – 2016. – № 12–13. – С. 63–65. URL: https://elibrary.ru/download/elibrary_28322507_40923440.pdf (дата обращения: 24.03.2025)

9. Қоғамдық бақылау туралы Қазақстан Республикасының 2023 жылғы 2 қазандағы заңы № 30-VIII ҚРЗ. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z2300000030 (өтініш берілген күн: 24.03.2025)

10. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Қазақстан Республикасының кодексі 2014 жылғы 5 шілдедегі № 235-V ҚРЗ. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/K1400000235#z207 (өтініш берілген күн: 24.03.2025)

11. Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының ресми сайты. URL: https://office.sud.kz/ (өтініш берілген күн: 24.03.2025)

12. Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2024 жылғы 15 тамыздағы № 546 бұйрығымен бекітілген мемлекеттік сатып алуды жүзеге асыру тәсілін уәкілетті орган анықтайтын тауарлардың, жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің тізбесі. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V2500035801 (өтініш берілген күн: 24.03.2025)

13. Буданова Л.Ю., Шкорубская С.А. Проблемы описания объекта закупки в контрактной системе государственных закупок в уголовно-исполнительной системе. URL: https://cyberleninka.ru/article (дата обращения: 24.03.2025)

14. Арепьев А.В. Типичные ошибки заказчиков при осуществлении государственных и муниципальных закупок по ФЗ-44. Госзаказ: управление, размещение, обеспечение. 2015. URL: https://scholar. google.ru/ (дата обращения: 24.03.2025)

15. Скоркина Ю.О. Ошибки совершаемые поставщиками и заказчиками в государственных закупок // Инновационное развитие экономики: российский и зарубежный опыт / Сборник статей по итогам Международной научно-практической конференции. – Российская Федерация: Агентство международных исследований, 2018. – С. 230–233. URL: https://scholar.google.ru/ (дата обращения: 24.03.2025)