Жасанды интеллектті құқықтық реттеу

 Мақала жедел цифрлық даму контекстінде жасанды интеллекттің құқықтық табиғаты мен реттелуін талдауға арналған. Мақалада Қазақстандағы, АҚШ-тағы, Еуропалық Одақтағы және Қытайдағы жасанды интеллектті құқықтық реттеу тәсілдері салыстырылады, олардың түбегейлі айырмашылықтары мен қиылысу нүктелері анықталады. Қазақстан Республикасының цифрлық кодексінің жобасына және жасанды интеллектті дамытудың 2024–2029 жылдарға арналған тұжырымдамасына ерекше назар аударылады, бұл этикалық нормаларды, техникалық стандарттар мен құқықтық жауапкершілік тетіктерін біріктіретін тұтас құқықтық модель құру әрекетін көрсетеді. Мақалада ұлттық стратегияларда, нормативтік актілерде және этикалық декларацияларда көрсетілген реттеу философиясындағы айырмашылықтар ашылады. Жасанды интеллект жүйелерінің техникалық сипаттамаларын да, олардың дербестігі мен негізгі құқықтарға әсеріне байланысты тәуекелдерді де ескеретін икемді, бейімделгіш және көп деңгейлі құқықтық реттеу қажеттілігі туралы қорытынды жасалады. Зерттеу нәтижелері декларативті нормалардан АИ құқықтық мәртебесін, алгоритмдерді сертификаттауды, этикалық аудитті, шешімдердің ашықтығын және жауапкершілікті бөлуді қоса алғанда, операциялық механизмдерге көшудің маңыздылығын көрсетеді. 

1. Сауд Арабиясының шенеуніктері әйел роботқа ел азаматтығын берді. URL: https://kaz.inform.kz/news/saud-arabiyasynyn-sheneunikteri-ayel-robotka-el-azamattygyn-berdi_a3079687/ (өтініш берілген күн: 18.11.2024)

2. Tokyo: Artificial Intelligence ‘Boy’ Shibuya Mirai Becomes World’s First AI Bot to Be Granted Residency. URL: https://www.newsweek.com/tokyo-residency-artificial-intelligence-boy-shibuya-mirai-702382 (accessed: 03.01.2025)

3. Artificial intelligence and life in 2030. URL: https://ai100.stanford.edu/sites/g/files/sbiybj18871/files/media/file/ai100report10032016fnl_singles.pdf?utm_source (accessed: 04.12.2024)

4. Isaac Asimov’s Three Laws of Robotics. URL: https://fullsail.libguides.com/ai_beginner/3_laws?utm_ source (accessed: 17.12.2024)

5. Balkin J.M. As Três Leis da Robótica na Era do Big Data // Revista Direitos Fundamentais & Democracia. 2024, vol. 29, no. 2, рр. 121–126.

6. Beneficial AI conference develops ‘Asilomar AI principles’ to guide future AI research. URL: https://www.thekurzweillibrary.com/beneficial-ai-conference-develops-asilomar-ai-principles-to-guide-future-airesearch (accessed: 23.01.2025)

7. Никитенко С.В. Международно-правовое регулирование искусственного интеллекта: анализ текущего состояния и перспективы развития // Вестник Волжского университета им. ВН Татищева. – 2021. – Т. 1. – № 2(98). – С. 151–163.

8. Yara O. Legal regulation of the use of artificial intelligence: рroblems and development prospects // European Journal of Sustainable Development. 2021, vol. 10, no. 1, рр. 281–283.

9. Finocchiaro G. The regulation of artificial intelligence // AI & Society. 2024, vol. 39, no. 4, pp. 1961– 1968.

10. De Almeida P.G.R., dos Santos C.D., Farias J.S. Artificial intelligence regulation: a framework for governance // Ethics and Information Technology. 2021, vol. 23, no. 3, pp. 505–525.

11. Liu H. Artificial intelligence and legal disruption: a new model for analysis // Law, Innovation and Technology. 2020, pp. 205–258. URL: https://doi.org/10.1080/17579961.2020.1815402

12. Chesterman S. Artificial intelligence and the limits of legal personality // International and Comparative Law Quarterly. 2020, vol. 69, pp. 819–844. URL: https://doi.org/10.1017/s0020589320000366.

13. Carrillo M. Artificial intelligence: From ethics to law // Telecommunications Policy. 2020, vol. 44, p. 101937. URL: https://doi.org/10.1016/j.telpol.2020.101937.

14. Досье на проект Цифрового кодекса Республики Казахстан. URL: https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=38933548 (дата обращения: 18.11.2024)

15. Постановление Правительства Республики Казахстан от 24 июля 2024 года № 592 «Об утверждении Концепции развития искусственного интеллекта на 2024–2029 годы». URL: https://adilet. zan.kz/rus/docs/P2400000592 (дата обращения: 18.11.2024)