Қазақстандағы исламдық сақтандыруды дамытудың құқықтық мәселелері

Мақалада Қазақстан Республикасындағы исламдық сақтандыруды дамытудың құқықтық мәселелері қарастырылады. Исламдық сақтандырудың теориялық негіздері, оның дәстүрлі сақтандырудан айырмашылықтары жан-жақты талданады. Зерттеудің мақсаты – Қазақстандағы исламдық сақтандырудың қолданыстағы құқықтық базасын сараптап, оны жетілдірудің тетіктерін анықтау. Негізгі зерттеу бағыттары: исламдық сақтандырудың теориялық негіздерін қарастыру, ұлттық заңнамадағы олқылықтарды айқындау, шариғат стандарттарын енгізу жолдарын талдау және халықаралық тәжірибені бейімдеу. Зерттеудің ғылыми маңыздылығы Қазақстандағы исламдық сақтандыруды дамытудың құқықтық мәселелерін кешенді түрде талдаумен айқындалады. Ал практикалық маңыздылығы исламдық сақтандырудың құқықтық негіздерін жетілдіру арқылы қаржы нарығын әртараптандыруға және халықтың ислам қағидаттарына сай қаржылық қызметтерге қол жеткізуін кеңейтуге мүмкіндік береді. Зерттеу барысында салыстырмалы-құқықтық талдау, нормативтік-құқықтық актілерді сараптау, халықаралық тәжірибені зерттеу және жүйелі-құрылымдық әдістер қолданылды. Зерттеу нәтижелері Қазақстандағы исламдық сақтандыруды дамытудың негізгі құқықтық кедергілерін анықтады. Олар: арнайы заңның жоқтығы, шариғат стандарттарының бірізді еместігі, салықтық және бухгалтерлік реттеу ерекшеліктері болып табылады. Сонымен қатар, заңнамалық өзгерістер енгізу, шариғат кеңесінің мәртебесін күшейту және халықаралық стандарттарды енгізу бойынша ұсыныстар әзірленді.

1. Мeмлeкeт бaсшысы Қaсым-Жoмapт Тoқaeвтың Қaзaқстaн xaлқынa Жoлдaуы. 2020 жылғы 1 қыpкүйeк Жaңa жaғдaйдaғы Қaзaқстaн: iс-қимыл кeзeңi. URL: http://www.akorda.kz/ (өтініш берілген күн: 01.05.2025)

2. Стамбакиев Н.Ж. Қазақстан Республикасындағы исламдық қаржы институттарының қалыптасуы және қызметтерінің ерекшеліктері: 6D021500-Исламтану Философия докторы (PhD) дәрежесін алу үшін дайындалған диссертация. – Алматы. – 174 б. URL: https://www.nmu.edu.kz/wp-content/uploads/2024/07/ (өтініш берілген күн: 01.05.2025)

3. Жданов С. Исламская экономика: ретроспективный анализ // Финансовый рынок. – 2000. – № 5. – С. 35–42.

4. Караев М. Исламские финансы: внедрение единых стандартов // Юридическая газета. – 2015. – № 11. – С. 3.

5. Алимжанова М.Г. Қазақстан Республикасы мен Малайзиядағы сақтандыру қызметін құқықтық реттеудің теориялық және практикалық мәселелері (исламдық сақтандыру саласында): 6D030100 – Юриспруденция Философия докторы (PhD) дәрежесін алу үшін дайындалған диссертация. – Алматы. – 126 б.

6. Беккин Р.И. Правовые основы исламского страхования // Исламские финансы в современном мире. Экономические и правовые аспекты. – М.: Наука, 2004. – 335 с.

7. Сюкияйнен Л.Р. Мусульманское право. – М.: Юристь, 1986. – 245 с.

8. Рыскулов А.С. Проблемы внедрения исламского страхования (Такафул) в Республике Казахстан // Международная конференция «Проблемы, перспективы исламских финансов в международных валютно-кредитных и финансовых отношениях». – Москва: Финансовая академия при Правительстве Российской Федерации, 2010. – С. 78–89.

9. Қазақстан Республикасының азаматтық кодексі (ерекше бөлім) Қазақстан Республикасының 1999 жылғы 1 шілдедегі N 409 Кодексі. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/K990000409 (өтініш берілген күн: 01.05.2025)

10. Сақтандыру қызметі туралы Қазақстан Республикасының 2000 жылғы 18 желтоқсандағы N 126 Заңы. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z000000126_ (өтініш берілген күн: 01.05.2025)

11. Islamic Finance in Kazakhstan: New Amendments. URL: https://www.bakermckenzie.com/ (accessed: 01.05.2025)

12. Zhanar Oralbaeva, Orazgul Dzhakisheva, Karlygash Kurbanova, Assiya Naukanova Development opportunities of islamic finance in Kazakhstan: world experience and perspectives. URL: https://www.e3sconferences.org/a (accessed: 01.05.2025)

13. Islamic finance. The Untold Story of Islamic Insurance in Kazakhstan. URL://https://www.finformed.org/the (accessed: 01.05.2025)

14. Исламское финансирование в Казахстане: что важно знать. URL: https://fingramota.kz/ru/news/post/islamskoe-finansirovanie-v-kazahstane-chto-vazhno-znat (дата обращения: 01.05.2025)

15. Features of the takaful insurance market. URL: https://www.atlas-mag.net/en/category/ (accessed: 01.05.2025)