2022 жылғы санақ – сотталғандардың жеке басын зерттеудің маңызды кезеңі болып табылады

Мемлекеттердің пенитенциарлық жүйесінде сотталғандардың жеке басы туралы ғылыми ақпарат өте маңызды орын алады. Халықаралық стандарттар тұтқындардың санын және олардың айрықша ерекшеліктерін сипаттайтын тенденциялар туралы сенімді мәліметтер алу қажеттілігін ерекше атап көрсетеді. 2022 жылдың желтоқсанында өткізілген тоғызыншы арнайы санақ бас бостандығынан айыру және мәжбүрлі жұмыс түріндегі жазасын өтеп жатқан сотталғандардың, сондай-ақ Ресейдің тергеу изоляторларындағы адамдардың жеке басы туралы қолда бар статистикалық деректерді толықтыруға бағытталған. Арнайы санақ жүргізу қажеттілігі қылмыстық-атқару саясатын жетілдірудің заманауи қажеттіліктерімен ғана емес, сонымен қатар тарихи дәстүрлерді сақтаумен де байланысты болды. Арнайы санақ жүргізу тәжірибесі КСРО кезеңіне тән болды (бұл жағдайда ол Қазақстанда орналасқан түзеу-еңбек мекемелеріне әсер етті) және ол қазіргі Ресейде жалғасты. Мақалада тарихта жүргізілген тоғыз арнайы санақтың ұйымдастырушылық және әдіснамалық ерекшеліктері қысқаша сипатталған, 2022 жылдың желтоқсанында өткен соңғы арнайы санаққа назар аударылған. Тоғызыншы арнайы санақтың жалпы белгілері мен ерекшеліктері талданды, олардың теориялық негіздемесі берілді. Сондай-ақ санақ параметрлері, оны жүргізу нысандары, сотталғандардың жеке басын әлеуметтендіру тенденциялары және олардың арасында санақ нәтижелерінде көрсетілген мүліктік стратификация ашылады.

1. Трунцевский Ю.В., Беляева Л.И. У истоков юридической науки (к 130-летию Е.Г. Ширвиндта). Монография // Под ред. Т.Я. Хабриевой. – М., 2023. – 240 с.

2. Михлин А.С. Роль социальных и демографических свойств в исправлении и перевоспитании осужденных к лишению свободы. – М., ВНИИ МВД СССР, 1970. – 165 с.

3. Журавлев М.П., Михлин А.С. Общая характеристика осужденных к лишению свободы. – М., ВНИИ МВД СССР, 1972. – 72 с.

4. Характеристика осужденных к лишению свободы. По материалам специальной переписи 1999 года. В 2-х томах / Под ред. А.С. Михлина. – М.: Юриспруденция, 2001.

5. Осужденные и содержащиеся под стражей в России: по материалам специальной переписи осужденных и лиц, содержащихся под стражей, 12-18 ноября 2009 г. // Под общей ред. Ю.И. Калинина. Под науч. ред. В.И. Селиверстова. – М.: Юриспруденция, 2012. – 940 с.