Қазақстан Республикасы Су кодексінің құқықтық негіздері

Зерттеу тақырыбының өзектілігі соңғы жылдары су қауіпсіздігінің су ресурстарын тиімді басқаруды талап ететін қазіргізаманның жаһандық тәуекелдер тізіміне енгізілуімен сипатталады. Атап айтсақ, Қазақстан Республикасында соңғы уақытта бұл мәселе ең өзекті мәселелердің бірі. Бүгінгі таңда республиканың су ресурстарын басқарудың ұлтаралық деңгейінде бірқатар шешілмеген мәселелер бар, өйткені елдің тұщы су ресурстарының барлығы дерлік трансшекаралық сипатқа ие, ал олардың жартысына жуығы іргелес мемлекеттердің аумағында қалыптасады. Осы зерттеу жұмысының мақсаты Қазақстан Республикасының Су ресурстарын ұлтаралық басқарудағы бар мәселелерді талдау және оларды шешу бағыттарын әзірлеу. Зерттеу әдістеріне нормативтік-құқықтық әдіс, сараптамалық, фактографиялық әдіс, мазмұнды талдау, салыстыру, жалпылау, жіктеу, синтездеу және талдау кіреді. Мақалада Қазақстан Республикасының қазіргі даму кезеңіндегі, оның ішінде трансшекаралық сипаттағы су ресурстарының жай-күйі ұсынылған. Республиканың су ресурстарын басқару ұлтаралық деңгейде сипатталып, осы саладағы мәселелер анықталды. Мәселен, бүгінгі таңда негізгі проблемаларға мыналар жатқызылды: іргелес мемлекеттердің, ең алдымен Қытай мен Ресейдің аумақтарынан трансшекаралық ағындарға тәуелділік, соңғы жылдары өзендерді ластайтын және суды іріктеу көлемін ұлғайтатын, инфрақұрылымның едәуір тозуы, басқаруды автоматтандыру мен цифрландырудың төмен деңгейі, су ресурстарын ұтымды пайдалану жөніндегі іс-шараларды іске асыруды бақылаудың төмен тиімділігі. Мәселелерді шешу үшін трансшекаралық су ресурстарын пайдалану тиімділігін арттыруға ықпал ететін су ресурстарын ұлтаралық басқаруды дамытудың перспективалық бағыттары ұсынылды және қаралды. 

1. Водный кодекс Республики Казахстан от 9 июля 2003 года № 481-II (с изменениями и дополнениями по состоянию на 01.01.2022 г.) // Информационная система Параграф PRG.KZ. URL: https://online. zakon.kz/Document/?doc_id=1042116& (дата обращения: 05.02.2022)

2. Об утверждении Государственной программы управления водными ресурсами Республики Казахстан на 2020–2030 годы // Открытые НПА. – URL: https://legalacts.egov.kz/application/ downloadnpa?id=4275600 (дата обращения: 07.02.2022)

3. Проект Концепции развития системы управления водными ресурсами Республики Казахстан на 2021-2025 годы // Открытые НПА. URL: https://legalacts.egov.kz/application/downloadnpa?id=12660453 (дата обращения: 05.02.2022)

4. Бейсембин К.Р., Мынбаев М.С. Интегрированное управление водными ресурсами Казахстана // Фундаментальные и прикладные исследования: проблемы и результаты. – 2016. – № 3. – С. 29–33.

5. Бояркина О.А. Российско-казахско-китайские взаимоотношения на трансграничных реках // Известия ИГУ. – 2017. – №. 22. – С. 211–216.

6. Государственная программа управления водными ресурсами Республики Казахстан до 2030 года: презентация // Официальный сайт Министерства экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан. URL: https://wecoop.eu/wp-content/uploads/2020/11/Марат-Иманалиев-Презентация-ГПУВРдля-АП.pdf (дата обращения: 07.02.2022)

7. Зауирбек А.К. Принципиальные основы разрешения водохозяйственных проблем в бассейне трансграничной реки Cырдарья // Sciences of Europe. – 2020. – № 53. – С. 13–27.

8. Информационно-аналитическийобзоркпарламентскимслушаниямнатему«Воднаябезопасность Казахстана: состояние, проблемы и рекомендации» // Сенат Парламента Республики Казахстан. URL: https://senate.parlam.kz/storage/536c3d72c4494ae687e43510c22c78f1.pdf?ysclid=kzhxb64cfv (дата обращения: 05.02.2022)

9. Лутц М., Копп С.-Д., Ведель М., Ибатуллин С.Р. Обзор политики и рекомендации для Республики Казахстан в сфере управления трансграничными водными ресурсами. Подготовлен в рамках проекта ЕС/ ПРООН/ЕЭК ООН «Поддержка Казахстана по переходу к модели зеленой экономики», 2016. – 68 с. // ЮНЕСКО. URL: https://unece.org/fileadmin/DAM/env/water/meetings/Water_Convention/2016/Projects_in_ Central_Asia/Activity_1.4.3._Module_1_Political_civi_servants_RUS.pdf (дата обращения: 10.02.2022)

10. О текущей водохозяйственной ситуации и перспективах развития водной отрасли // Официальный сайт Министерства экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан. URL: https://www.gov.kz/memleket/entities/ecogeo/press/news/details/318809?lang=ru (дата обращения: 10.02.2022)

11. Проблемы в области управления водными ресурсами и рекомендации // Европейская экономическая комиссия Организации Объединенных Наций. URL: https://unece.org/fileadmin/DAM/ env/water/meetings/Water_Convention/2016/Projects_in_Central_Asia/Review_of_the_main_challenges_of_ the_river_basin_principles_implementation_in_Kazakhstan_and_recommendations.pdf (дата обращения: 13.02.2022)

12. Разработан и утверждён План работы МЭГПР в межвегетационный и вегетационный периоды 2021–2022 годов // Служба центральных коммуникаций при Президенте Республики Казахстан. URL: https://ortcom.kz/ru/novosti/1643367864 (дата обращения: 13.02.2022)

13. РыбкинаИ.Д.,СивохипЖ.Т.Водныересурсыроссийско-казахстанскоготрансграничногорегиона и их использование // Юг России: экология, развитие. – 2019. – № 2. – C. 70–86. DOI: 10.18470/1992- 1098-2019-2-70-86.

14. Convention on the Protection and Use of Transboundary Watercourses and International Lakes // United Nations treaty collection. URL: https://treaties.un.org/doc/Treaties/1992/03/19920317%2005-46%20 AM/Ch_XXVII_05p.pdf (accessed: 07.02.2022)

15. Discover 5 Top Digital Water Management Solutions // Startus-insights. URL: https://www.startusinsights.com/innovators-guide/discover-5-top-digital-water-management-solutions/ (accessed: 07.02.2022)