Сутегі энергетикасында тұзсыздандырылған және ағынды суды пайдаланудың кейбір құқықтық аспектілері

Қазақстанның декарбонизация міндеттері мен тұщы су тапшылығы тұзсыздандырылған теңіз суы мен тазартылған ағынды суды «жасыл» сутегі өндіруге тарту қажеттілігін алға шығарады. Зерттеу нормативтік олқылықтарды анықтап, нетрадициялық су ресурстарын электролизерлерде пайдалану процестерін реттейтін құқықтық тетіктерді ұсынуға бағытталған. Жұмыс су және энергетика салаларын үйлестіре отырып, реттеу кемшіліктері саланың өсуін тежей алатынын айқындайды. Әдістемеге қазақстандық су, экологиялық және энергетикалық заңнаманы салыстырмалы-құқықтық талдау, стратегиялық құжаттарды мазмұндық зерделеу және оларды ЕО, Аустралия мен Жапония тәжірибесімен салыстыру кіреді. Нәтижелер «дәстүрлі емес» су үшін лицензиялау, сапа стандарттары және мониторинг міндеттері жоқтығын көрсетіп, Су кодексіне түзетулер, сараланған экологиялық стандарттар және екінші реттік суды қолданатын жобаларға салықтық ынталандырулар ұсынады. Ұсынылған құқықтық модель су жүктемесін де, көміртек ізін де қатар қысқартады. Тұжырымдар министрліктерге, инвесторларға және әкімдіктерге сутегі хабтарын жобалау, «жасыл» сертификаттар шығару және отандық отынды халықаралық нарыққа ілгерілету ісінде көмектесетін тиімді стратегиясын ұсынады. 

1. Opakhai S., Kuterbekov K., Zhumadilova Z. Hydrogen energy in Kazakhstan: prospects for development and potential // Polityka Energetyczna – Energy Policy Journal. 2024, no. 27(2), pp. 141–194. URL: https://doi. org/10.33223/epj/188475

2. Concept on Transition towards Green Economy until 2050 / Office of the President of the Republic of Kazakhstan. 2013. URL: https://policy.asiapacificenergy.org/node/133

3. Bayramov A. Analysis: Kazakhstan has to balance its Green Hydrogen mega-project with domestic and ecological constraints // Commonspace.eu. 8 May 2024. URL: https://www.commonspace.eu/analysis/analysiskazakhstan-has-balance-its-green-hydrogen-mega-project-with-domestic-and-ecological-constraints

4. Министерство энергетики Республики Казахстан. Приказ Министерства энергетики Республики Казахстан № 342 «Об утверждении Концепции развития водородной энергетики в Республике Казахстан до 2030 года» (с изменениями от 06.12.2024). – 2024. URL: https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=38912454

5. Правительство Республики Казахстан. Об утверждении Концепции развития системы управления водными ресурсами Республики Казахстан на 2024–2030 годы [Постановление № 66]. – 2024. URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P2400000066

6. Правительство Республики Казахстан. Водный кодекс Республики Казахстан (Кодекс Республики Казахстан № 481). – 2003. URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/K030000481_

7. Республика Казахстан. Экологический кодекс Республики Казахстан (Кодекс Республики Казахстан № 400-VI ЗРК). – 2021. URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/K2100000400

8. Пошаговая методология мониторинга для показателя 6.4.2: Руководство по комплексному мониторингу для ЦУР 6. – 2017. URL: https://www.unwater.org/sites/default/files/app/uploads/2017/05/RU_Step-by-step-methodology-6-4-2_Revision-2017-01-18_Final.pdf

9. Забанова Я. Водородные амбиции. Выйдет ли Казахстан на мировой рынок зеленого топлива // Carnegie Politika. 25.09.2024. URL: https://carnegieendowment.org/russia-eurasia/politika/2024/09/kazakhstan-eu-hydrogen-technology?lang=ru

10. Премьер-Министр Республики Казахстан. О мерах по реализации Закона Республики Казахстан от 19 июня 2024 года «О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам минимизации рисков при кредитовании, защиты прав заемщиков, совершенствования регулирования финансового рынка и исполнительного производства» (Распоряжение № 95). – 2024. URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/R2400000095

11. Проект Водного кодекса Республики Казахстан [Проект нормативного правового акта]. – 2024. URL: https://legalacts.egov.kz/npa/view?id=14382473

12. Abuov Y., Zhakupov D., Suleimenova B., Ismagulov B., Kim A., Zholdayakova S. Realizing the benefits of a hydrogen industry in Kazakhstan // International Journal of Hydrogen Energy. 2023. URL: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0360319923026496?dgcid=coauthor

13. Tleubergenova A., Abuov Y., Danenova S., Khoyashov N., Togay A., Lee W. Resource assessment for green hydrogen production in Kazakhstan // International Journal of Hydrogen Energy. 2023, no. 48(43), pp. 16232–16245.

14. Samadi S., Fischer A., Lechtenböhmer S. The renewables pull effect: How regional differences in renewable energy costs could influence where industrial production is located in the future // Energy Research & Social Science. 2023, vol. 104, p. 103257. URL: https://doi.org/10.1016/j.erss.2023.103257

15. Drago C., Gatto A. Policy, regulation effectiveness, and sustainability in the energy sector: a worldwide interval-based composite indicator // Energy Policy. 2022, vol. 167, p. 112889. URL: https://doi.org/10.1016/j.enpol.2022.112889