Органикалық ауыл шаруашылығының құқықтық аспектілері азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету контекстінде (Қазақстан Республикасы және Қытай Халық Республикасы мысалында)

Қазіргі құқықтық кеңістікте бұл сала тек қана реттеу тетіктерін жетілдіруді ғана емес, сонымен қатар аграрлық саясатты экологиялық және әлеуметтік бағытталған үлгілерге концептуалды түрде қайта бағдар лауды талап етеді. Мақалада агроэкологиялық тәсілдің институционалданған нысаны ретінде органикалық ауыл шаруашылығын қоса алғанда, тұрақты аграрлық тәжірибелерді құқықтық реттеуге бағытталған халы қаралық және ұлттық құқықтық тетіктер жүйесі қарастырылады. Зерттеудің мақсаты – азық-түлікке қол жеткізу құқығы мен Тұрақты даму мақсаттарына жету контексінде тұрақты ауыл шаруашылығын реттейтін қолданыстағы құқықтық құрылымдарға жан-жақты құқықтық талдау жүргізу. Зерттеу аясында келесі міндеттер қойылды: азық-түлік қауіпсіздігі саласында жаһандық үйлестіруді қамтамасыз ететін негізгі халықаралық құқықтық актілер мен институционалдық платформаларды айқындау; Қазақстан Республикасы мен Қытай Халық Республикасындағы органикалық ауыл шаруашылығын құқықтық реттеудің ұлттық тәсілдерін тал дау; аграрлық саладағы экологиялық талаптарды іске асырудағы құрылымдық құқықтық кедергілер мен олқылықтарды анықтау. Зерттеудің ғылыми жаңалығы – азық-түлік пен экологиялық қауіпсіздіктің күрделі сын-қатерлері жағдайында аграрлық трансформация құралы ретінде құқықты көпдеңгейлі (жаһандық және ұлттық) тұрғыда қарастыру болып табылады.

1. World Population Prospects: The 2017 Revision. URL: https://www.un.org/en/desa/world-population-prospects-2017-revision (accessed: 10.06.2025)

2. Булхаирова Ж., Примбетова Ч., Косымбаева Ш. Продовольственная безопасность Казахстана на современном этапе развития // Экономическая серия Вестника ЕНУ им. Л.Н. Гумилева. – 2023. – № 1. – С. 82–95. URL: https://doi.org/10.32523/2789-4320-2023-1-82-95.

3. Продовольственная и сельскохозяйственная организация ООН. Римская декларация по вопросам продовольственной безопасности. – Рим: ФАО, 1996.

4. McKeon N. Global Food Governance // Development. 2021. Vol. 64. P. 48–55. URL: https://doi.org/10.1057/s41301-021-00299-9.

5. Шуланбекова Г. Некоторые вопросы правового регулирования продовольственной безопасности в Республике Казахстан // Journal of Actual Problems of Jurisprudence. – 2019. – № 68(4). – С. 159–162. URL: https://bulletin-law.kaznu.kz/index.php/journal/article/view/1970.

6. Shennan C., Krupnik T., Baird G., et al. Organic and Conventional Agriculture: A Useful Framing? // Annual Review of Environment and Resources. 2020. Vol. 42. P. 317–346.

7. Sapbamrer R., Thammachai A. A systematic review of factors influencing farmers’ adoption of organic farming // Sustainability. 2021. Vol. 13(7). P. 1–28.

8. Meemken E.M., Qaim M. Organic agriculture, food security, and the environment // Annual Review of Economics. 2018. Vol. 10. P. 39–63.

9. Reganold J.P., Wachter J.M. Organic agriculture in the twenty-first century // Nature Plants. 2016. Vol. 2. No. 2. P. 15221.

10. IPES-Food. From Uniformity to Diversity: A paradigm shift from industrial agriculture to diversified agroecological systems. Brussels: IPES, 2016.

11. О концепции развития агропромышленного комплекса Республики Казахстан на 2021–2030 годы. Постановление Правительства РК от 12 октября 2021 г. № 582. URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P2100000582 (дата обращения: 12.04.2025)

12. Матайбаева Г.А., Токенова С.М., Кеңес Г.К. Органикалық өнімдер нарығы: тенденциялар және даму перспективалары // Вестник ЕНУ им. Л.Н. Гумилева. – 2023. – № 3. – С. 67–77.

13. Liu Y., Zhou Y., et al. Reflections on China’s food security and land use policy under rapid urbanization // Land Use Policy. 2021. Vol. 109. Article 105699. URL: https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2021.105699.

14. Wu W., Feng X., Lu C. The rise of smart agriculture in China: current situation and suggestions for further development // Experimental Agriculture. 2024. Vol. 60. Article e28. DOI: 10.1017/S001447972400022X.