Маманның Қазақстан Республикасының сот өндірісіне қатысу мәселелері мен болашағы

Азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын дұрыс қорғау үшін арнайы ғылыми білімді пайдаланудың маңызы зор. Судья, прокурор, адвокат сот процесінде құқықтық білімдерін білдіреді, ал құқықтық салада туындаған қайшылықтарды өздерінің кәсіби білімдері тұрғысынан шешеді және бағалайды. Сонымен бірге ғылымның, техниканың, өнердің немесе қолөнердің белгілі бір саласында арнайы білім қажет болса, білімді адамдардың білімі қажет. Олардың іс-әрекеттерін дәлелдемелік бағалаудың маңыздылығына байланысты олардың құқықтық мәртебесін және маманның сот талқылауына қатысу мүмкіндіктерін түсіну маңызды. Осыған байланысты ғылыми зерттеудің мақсаты маманның дәлелдеу процесіне қатысу түріндегі арнайы білімді қолданудың қазіргі жағдайын, оның қызметінің ұйымдық-әдістемелік негіздерін құқықтық реттеу ерекшеліктерін зерттеу болып табылады. Авторлар арнайы білімді қолданудың екі формасының (сарапшы және маман) құқықтық мәртебесі, функциялары бойынша «конвергенция» процесін көрсетеді, бұл оларды қолдану тәжірибесінде проблемалық жағдайларды тудырады. Авторлар зерттеу процесінде ғылыми модельдеу, салыстырмалы талдау және формальды логика әдістерін қолданды. Нәтижесінде авторлар арнайы білімді қолданудың екі формасының айырмашылығы туралы өзіндік көзқарасын қалыптастырды, заң тәжірибесінің талаптарына сәйкес сот-сараптама қызметін оңтайландыруды ұсынды. Зерттеудің құндылығы авторлардың маманның сот талқылауына қатысуына байланысты проблемаларды шешудің дербес жолдарын ұсынғанында, оның Қазақстан Республикасының іс жүргізуіне қатысуының өзекті мәселелерін атап көрсеткенінде.

1. Комиссарова Я.В. О доказательственном значении заключения эксперта и специалиста // Материалы Международной научно-практической конференции «Восток-Запад: партнерство в судебной экспертизе. Актуальные вопросы теории и практики судебной экспертизы», г. Алматы, 6 ноября 2014 г. – Астана, 2014. – 332 с.

2. Постановление Пленума Верховного суда Российской Федерации от 21 декабря 2010 года № 28 «О судебной экспертизе по уголовным делам». URL: http://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_108437/

3. Бишманов Б.М. Эксперт и специалист в уголовном судопроизводстве. – М.: Московский психолого-социальный институт, 2003. – 224 с.

4. Россинская Е.Р. Судебная экспертиза в гражданском, арбитражном, административном и уголовном процессе. 2-е изд., перераб. и доп. – М.: Норма, 2009. – 688 с.

5. Государственный реестр судебно-экспертных методик Республики Казахстан МЮ РК, 2017. URL: https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=31190279

6. Указ Президента Республики Казахстан «Об утверждении Концепции правовой политики Республики Казахстан до 2030 года» от 15 октября 2021 года № 674 // Информационно-правовая система нормативных правовых актов РК «Әділет». URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/U2100000674/info.

7. Уголовно-процессуальный кодекс Республики Казахстан от 4 июля 2014 года № 231-V ЗРК // «Казахстанская правда» от 10.07.2014 № 133(27754).

8. Гражданский процессуальный кодекс Республики Казахстан от 31 октября 2015 года № 377-V ЗРК // «Казахстанская правда» от 03.11.2015 г., № 210(28086).

9. О судебно-экспертной деятельности в Республике Казахстан Закон Республики Казахстан февраля 2017 года № 44-VI ЗРК // «Казахстанская правда» от 14.02.2017 г., № 31(28410).

10. Об утверждении Правил организации и производства судебных экспертиз и исследований в органах судебной экспертизы Приказ Министра юстиции Республики Казахстан от 27 апреля 2017 года № 484. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 26 мая 2017 года № 15180 // Эталонный контрольный банк НПА РК в электронном виде от 07.06.2017.