Қазақстан Республикасының және шет мемлекеттердің заңнамасында бәсекелестіктің жол берілетін еркіндігінің шегін айқындау мәселелері

Бәсекелестік ұғымы барлық халықтарға белгілі және қоғам өмірінің барлық салаларына тән. Бәсекелестік мәселелері әсіресе кәсіпкерлікке тән. Алайда, қазіргі заманғы құқықтық Доктрина мен заңнама бұл құбылысты «бәсекелестік еркіндігі»деп біледі. Нарықты жаулап алу күресуші тараптар үшін өмір сүру және өркендеу мәселесі болып табылады. Осыдан бәсекелестіктің әртүрлі әдістері, соның ішінде, өкінішке орай, жосықсыз әдістер шығады. Әрине, заң шығарушы жосықсыз бәсекелестік қаупіне қарсы тұра алмайды. Бірақ рұқсат етілгенді рұқсат етілмегеннен бөлетін шекараны қалай анықтауға болады; бәсекелестік техникасын рұқсат етілген және тыйым салынған деп танудың жалпы критерийі қайда? Міне, заңгерлердің теориялық ойы мен монополияға қарсы және сот органдарының тәжірибесі бұрын және қазіргі уақытта жауап іздейтін сұрақтар. Шынында да, бәсекелестік еркіндігінің ізделетін шегі қайда? Осы сұрақтарға жауаптарды біз отандық заңнамада және шет елдердің заңнамаларында монополияға қарсы құқықтық реттеуді дамытудың тарихи бөлінісінде іздейтін боламыз. Толыққанды салыстырмалы-құқықтық талдау жүргізу үшін біз ғылыми танымның жалпы ғылыми және жеке ғылыми әдістерін кеңінен қолданатын боламыз. Ғылыми зерттеудің тақырыбы мен пәнін ескере отырып, зерттеудің салыстырмалы-құқықтық әдісі барлық жерде қолданылатын болады. Алынған тұжырымдар құқық қолдану практикасында, жол берілетін бәсекелестіктің шегін айқындау кезінде пайдалы болуы мүмкін, бұл кейде монополияға қарсы заңнаманы бұзуға әкеп соқтыратын Қазақстан Республикасы ұлттық заңнамасының кейбір нормаларын кеңінен түсіндірумен қиындатылады, оның ішінде.

1. Crampton P. Striking the right balance between competition and regulation: the key is learning from our mistakes. URL: https://www.oecd.org/regreform/2503205.pdf

2. Предпринимательский Кодекс Республики Казахстан от 29 октября 2015 года № 375-V ЗРК. В редакции Закона РК от 06.02.2023 № 194-VII // Ведомости Парламента РК. – 2015. – № 20-III. – Ст. 112.

3. Серль Дж. Рациональность в действии: монография. – М.: Прогресс-Традиция, 2004. – 336 с.

4. Коммонс Дж. Р. Правовые основания капитализма: монография. – М.: ИД ВШЭ, 2011. – 414 с.

5. Емельянов В.И. Разумность, добросовестность, незлоупотребление гражданскими правами: монография. – М.: Лекс-Книга, 2002. – 160 с.

6. Закон Республики Казахстан от 9 июня 1998 года № 232 «О недобросовестной конкуренции». Утратил силу Законом Республики Казахстан от 25 декабря 2008 года № 112-IV // Ведомости Парламента РК. – 1998. – № 9–10. – Ст. 84.

7. Закон Республики Казахстан от 25 декабря 2008 года № 112-IV «О конкуренции». Утратил силу Кодексом Республики Казахстан от 29 октября 2015 года № 375-V // Ведомости Парламента РК. – 2008. – № 24(2528). – Ст. 125.

8. Новиков М.В. Конкурентное право в системе гражданского права // Право, законодательство, личность. – Саратов: ФГБОУ ВО «Саратовская государственная юридическая академия». – 2016. – № 2(23). – С. 48–53.

9. Закон Республики Казахстан «О товарных знаках, знаках обслуживания и наименованиях мест происхождения товаров» от 26 июля 1999 года № 456 // Ведомости Парламента Республики Казахстан. – 1999. – № 21. – Ст. 776.

10. Обобщение судебной практики рассмотрения дел о применении законодательства о товарных знаках / Надзорная судебная коллегия по гражданским и административным делам Верховного Суда Республики Казахстан. URL: http://elitelegal.kz/ru/news/oboshchenie-sudebnoy-praktiki-rassmotreniya-delo-primenenii-zakonodatelstva-o-tovarnyh-znakah

11. Гражданский кодекс Республики Казахстан (Особенная часть) от 1 июля 1999 года № 409. В редакции Закона РК от 27.02.2017 № 49-VI // Ведомости Парламента Республики Казахстан. – 1999. – № 16–17. – Ст. 642.

12. Государственнойконтроль за деятельностьюсубъектов естественныхмонополий // Официальный сайт Комитета по регулированию естественных монополий, защите конкуренции и прав потребителей Министерства национальной экономики Республики Казахстан. URL: https://www.gov.kz/memleket/ entities/krem/activities/1083?lang=ru

13. Отчет о состоянии конкуренции на отдельных товарных рынках и принимаемых мерах по ограничению монополистической деятельности за 2021 год // Официальный сайт Агентства по защите и развитию конкуренции Республики Казахстан. URL: https://www.gov.kz/memleket/entities/zk/documents/ details/323063?lang=ru

14. Парижская Конвенция по охране промышленной собственности (20 марта 1883 года); (пересмотрена в Брюсселе 14 декабря 1900 г., в Вашингтоне 2 июня 1911 г., в Гааге 6 ноября 1925 г., в Лондоне 2 июня 1934 г., в Лиссабоне 31 октября 1958 г., в Стокгольме 14 июля 1967 г. и изменена 2 октября 1979 г.). На Республику Казахстан действие данной Конвенции распространяется с 16 февраля 1993 г. в соответствии со специальной декларацией Премьер-министра Республики Казахстан, направленной в ВОИС // ИПС «Параграф». URL: https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=1007749

15. Определение Конституционного Суда РФ от 01.04.2008 №450-О-О // Вестник Конституционного Суда РФ. – № 6. – 2008.

16. Вавилин Е.В. Осуществление и защита гражданских прав и исполнение обязанностей: монография. – Саратов: Изд-во Сарат. гос. акад. права, 2008. – 240 с.

17. Камышанский В.П. Пределы свободы и ограничения прав предпринимателей в условиях конкуренции // Власть Закона. – 2016. – № 3. – С. 15–25.