Құқықтық жүйенің тиімділігі мен тұрақтылығы оның барлық элементтерінің үйлесімді қызмет етуімен тығыз байланысты. Мақала қазақстандық қоғамдағы құқықтық менталитет, құқықтық мәдениет, құқықтық сана және құқықтық тәрбиелеудің маңыздылығы мәселелерін зерттеуге арналған. Азаматтардың құқықтық мәдениеті, құқықтық санасының төмендігі тұтастай қоғамның құқықтық мәдениетінің әлсіреуі мен құқықтық жүйенің тұрақсыздығына әкеп соғады. Мақалада құқықтық мәдениет, құқықтық сана және құқықтық менталитет, құқықтық тәрбиелеу ұғымдары, өзара әсері, маңызды элементтері, өзара әсері зерттелді. Осы құқықтық құбылыстардың өзара әсерін зерттеудің қажеттілігі қазақстандық қоғамда құқықтық сана және құқықтық мәдениет деңгейін жаңа деңгейге көтеруге өз септігін тигізеді. Құқықтық сана, құқықтық мәдениет және құқықтық менталитет мәселелері қоғамдағы азаматтардың менталдық ерекшеліктерін, олардың ортақ қалыптасқан құндылықтар жүйесін ескере отырып, кешенді түрде қарастырылуы қажет. Бұл ұлттық құқықтық ғылымның маңызды бағыттарының бірі болып табылады. Зерттеу нәтижесі ұлттық құқықтық жүйесінің қазіргі жағдайын талдау, құқықтық мәдениет, құқықтық сана және құқықтық менталитеттің бүгінгі тұрғыдан дамыту, терең түсіну бағыттары мен шараларын әзірлеу болып табылады.

Мақалада әлеуметтік конфликт және құқықтық конфликт түсініктеріне шолу жасап, аталған құқықтық түсініктерге анықтама беріліп, конфликтінің құқықтық үдеріске айналу ерекшеліктерін, оның объективтік және субъективтік жағы, құқықтық конфликтінің нысаны ретінде даудың табиғатына құқықтық-теориялық талдау жасалып, авторлар конфликт пен құқықтық конфликт түсініктеріне анықтама беруге талпыныс жасайды. Аталған жайттарды саралау үшін, конфликтіні зерттеудің теориялық аспектілерін өндеуде конфликт түсінігін зерттеп жүрген ғалымдардың ғылыми еңбектері мен бірқатар шет елдік ғалымдардың конфликт туралы ғылыми еңбектеріне шолу жасалып, олардың конфликт туралы көзқарастарына талдау жасалды. Авторлар конфликт деп адамдар арасындағы әлеуметтік-құқықтық байланыс пен қатынастың қалыпты көрінісі, көзқарастар, мүдделердің сәйкессіздіктерінің қақтығысы кезінде өзара әрекеттесу тәсілі, өз мақсаттарын көздейтін екі немесе одан көп тараптардың өзара байланысты қарсыласуы деп, ал құқықтық деп кез-келген мемлекетаралық конфликтілерді, соның ішінде шартпен байланысты емес тараптар арасындағы конфликтілерді сондай-ақ барлық еңбек, көптеген отбасылық, өндірістік, тұрмыстық және ұлтаралық конфликтілерді, егер олар елдің конституциясын, билік тармақтарын, ұлт мәртебесі мен халық мәселесін қозғайтын болса табиғаты бойынша құқықтық деп танылады деген қорытындыға келеді.

Қазақстанда сот психология-филологиялық сараптамалық зерттеуді тағайындау және жүргізу Сот сараптамасыоргандарыжүргізетін сот сараптамаларытүрлерініңжәне біліктілігіҚазақстан Республикасының Әділет министрлігі беретін сараптамалық мамандықтардың тізбесі негізінде жүзеге асырылады. Сот сараптамасы теориясында сарапшының алдына құқықтық мәселелер қоюға жол бермеу мәселесі, ең алдымен, сарапшының құзыретінің ерекшеліктерімен және сот сараптамасы пәнімен байланысты. Мақалада сарапшыфилологтың құзыретіне жатпайтын құқықтық мәселелер талданады, олар ауызша түрде жасалған құқық бұзушылықтар туралы істер бойынша сот психология-филологиялық сараптаманы тағайындау және жүргізу кезінде-жала жабу, балағаттау, араздықты қоздыру істері. Осы санаттағы істер үшін ұсынылатын үлгілік сұрақтар берілген.

Мақалада жазаны саралау жүйесі және қылмыстың ауырлығын бағалау жаза тағайындау институты жайлыайтылған. Заңнамалық деңгейде қылмыстық-құқықтық салдарлардың шегін анықтау әлдеқайда қиын. Жаза тағайындау институты қылмыстық жауаптылық мақсаттары, жаза түрлерінің жүйесі, жаза тағайындаудың негізгі принциптері, жаза тағайындаудың арнайы ережелері туралы нормалар тобын біріктіреді. Жаза тағайындау институтының жұмыс істеуі әртүрлі санаттағы қылмыстарды санкциялық қамтамасыз ету жүйесіне сүйенеді. Осыған орай, осы институттың негізгі проблемаларының бірі жазаның репрессивтілігінің қылмыстың ауырлығын заңнамалық бағалауға тәуелділігін анықтау болып табылады. ҚК-нің Ерекше бөлігінің баптарының санкцияларындағы жаза түрлерін саралау жүйесіндегі жекелеген қылмыстардың ауырлығын жеткіліксіз заңнамалық бағалау екі себепке байланысты парадокс тудырады. Біріншіден, қылмыстық жауаптылықтың өзге де (жазалауға балама) шараларын қолдануға жасанды түрде кедергілер жасалды, олардың есебінен қылмыскерге түзеу ықпалының мүмкіндіктері кеңейтілуде. Екіншіден, заңда жазаны тағайындаудың арнайы ережелері белгіленген (мысалы, қылмыстардың қайталануы кезінде), онда тек субъективті қасиеттер белгіленеді, олардың есебі дәл осы жерде болжанады. Қылмыстардың сыныптық ауырлығының қолданыстағы құрылымын және оның жазаны тағайындаудың негізгі принциптері мен арнайы ережелерін өзгертуге әсерін салыстыру кезінде біз қазірдің өзінде қозғаған критерийлер дилеммасына сәйкес келетін қайшылықты анықтау қиын емес: іс-әрекеттің қасиеттерін есепке алу – тұлғаның қасиеттерін есепке алу. Іс-әрекеттің қасиеттері мен қайраткердің қасиеттері арасында объективті байланыс бар, бірақ қайраткердің әлеуметтік қасиеттері мен оның қылмысты шешуге бағытталуы қылмыстың ауырлығымен байланысты емес. Сондықтан оның қауіптілігін анықтайтын әрекеттің субъективті қасиеттері (кінә түрінен басқа) қылмыстың ауырлық дәрежесінің санатына әсер ете алмайды.

Қарыз қаражатын қайтармау мәселесі қазіргі уақытта өте маңызды және өзекті болып қала береді. Банктер және басқа несиелік ұйымдар қарыз алушы әртүрлі себептермен (субъективті немесе объективті) алынған несие бойынша соманы өтемегенде немесе қарыз ұйымдарының көрінуінен жоғалып кеткенде шығынға ұшырайды. Кейбір жағдайларда бұл қарыз алушының өмірлік жағдайына байланысты (тұрақты табыстың жоғалуы, жұмыстың өзгеруі, оның уақытша немесе тұрақты болмауы). Бірақ, біздің жағдайда, ақшалай қаражатты алдын ала қолда бар ниетпен алған және кредиторлық берешекті өтеуден саналы түрде жалтарған қарыз алушылар қызығушылық тудырады.

Бұл мақала қылмыстық сот ісін жүргізу контекстіндегі сарапшы қорытындысының жол берілетіндігі мен анықтығын бағалау мәселесіне арналған. Сарапшының қорытындысы қылмыстық істердегі маңызды дәлел ретінде сот процесінің ажырамас бөлігі болып табылады. Алайда оның жарамдылығы мен сенімділігі сот шешімдерін қалыптастыруда шешуші рөл атқарады. Бұл зерттеудің мақсаты қылмыстық сот ісін жүргізу шеңберінде сарапшы қорытындысының жол берілуі мен анықтығына жан-жақты бағалау жүргізу болып табылады. Мақалада сарапшының біліктілігі, оның тәуелсіздігі, жұмыс әдіснамасы, сондай-ақ кәсіби нормалардың сақталуы мәселелерін қоса алғанда, сараптамалық қорытындылардың рұқсат етілуін бағалау дың негізгі аспектілері қарастырылады. Қорытындылардың объективтілігін қамтамасыз ету үшін сарапшыларды қатаң рәсімдеу мен қадағалаудың маңыздылығы атап өтіледі.

Осы әлеуметтік-құқықтық құбылыстың әртүрлі аспектілерін, оның ішінде оның себептері мен салдарын, балаларды жұмысқа тарту және тасымалдау әдістерін, сондай-ақ қарсы шараларды зерделеу бала саудасына қарсы күрестің тиімді стратегиясын қалыптастыру үшін маңызды. Ғылыми зерттеулерді және тиісті мекемелер мен ұйымдардың ынтымақтастығын одан әрі дамыту осы қылмыстың алдын алу және жолын кесудің тиімді құқықтық құралдарын әзірлеуге және енгізуге мүмкіндік береді. Бұл мақалада авторлар нормативтікқұқықтық базаға жан-жақты құқықтық талдау жүргізіп, халықаралық деңгейде бала саудасына қарсы күрес тәжірибесін қорытындылады. Сондай-ақ бала саудасына қарсы күреске қатысты жалпы халықаралыққұқықтық мәселелердің контексі талданып, осы проблемаға қатысты мәселелерді шешудің негізгі тәсілдері зерделеніп, автордың оны шешуге деген көзқарасы ұсынылды.

Пробация жазалаудың балама шешімі болып табылады және әлі де жетілдірілуде, бұл қоғамға аз шығынмен салыстырмалы түрде аз ауыр қылмыстардың алдын алуға мүмкіндік береді. Іздеу күйінде Қазақстан да бар, шет елдерде пробацияны іске асыру бойынша тәжірибе Қазақстанда және басқа посткеңестік мемлекеттерде талап етілуі тиіс. Алыс және жақын шет елдердің тәжірибесін пайдалана отырып, отандық пробация қызметін қалыптастыру мүмкіндіктері ашылады және бұл ел ҚАЖ қызметінің тиімділігін арттыруға ықпал етеді.